ျမန္မာႏို္င္ငံရွိ ခရစ္ယာန္မ်ားအားလံုး ဖတ္ရႈေနေသာ ျမန္မာက်မ္းစာကို ေဟျဗဲဘာသာမွ လည္းေကာင္း၊ ဂရိဘာသာမွလည္းေကာင္း၊ ျမန္မာဘာသာသို႔ လာသာျပန္ဆိုေပးခဲ့ေသာသူ၊ ျမန္မာစာေပကို ေလ့လာလိုက္စား လိုသူတို႕အတြက္ တန္ဖိုးထိုက္တန္လွေသာ ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ အဘိဓာန္ႏွင့္ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ အဘိဓာန္တို႔ကို ႏွစ္ရွည္လမ်ား ၾကိဳးစားျပဳစုခဲ့သူ အေမရိကန္သာသနာျပဳ ဆရာၾကီးယုဒသန္ (Dr. Adoniram Judson) သည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၊ မတ္ဆာခ်ဳးဆက္နယ္၊ ေမာ္လ္ဒန္ျမိဳ႕တြင္ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၇၈၈ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ (၉)ရက္ေန႔၌ ဖြားျမင္သူျဖစ္သည္။
၁၈၁၂ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖၚဝါရီလ (၁၉) ရက္ေန႕တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၊ မတ္ဆာခ်ဳးဆက္ျပည္နယ္၊ ေဘးလိမ္းျမိဳ႕ ဆိပ္ကမ္းမွ ကာရဗန္အမည္ရွိေသာ ႏွစ္ပင္တိုင္ ရွက္သေဘၤာျဖင့္ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳရန္ ပင္လယ္ခရီး ထြက္ခြာခဲ့ေသာ ဆရာယုဒသန္ႏွင့္ ဇနီးအဲန္းဟယ္ဇယ္တင္းတို႕သည္ အတၱလႏိၱတ္သမုဒၵရာကို ျဖတ္ေက်ာ္၍ အာဖရိကတိုက္ ေတာင္စြန္း ဂြဒ္ဟုပ္အငူကို ေကြ႕ျပီးလွ်င္ အိႏိၵယသမုဒၵရာသို႕ေရာက္ကာ အိႏိၵယႏိုင္ငံ ကာလကတာၱးျမိဳ႕သို႕ ၁၈၁၂ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၁၇) ရက္ေန႔ တြင္ဆိုက္ေရာက္လာၾကေသာ အခါ အဂၤလိပ္ႏွစ္ျခင္း ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳ ဆရာၾကီး ကယ္ရီသည္ သူတို႕အား ခရီးဦးၾကိဳျပဳ ခဲ့သည္။ ၁၈၁၂ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ (၆) ရက္ေန႕၌ ဆရာႏွင့္မမတို႕သည္ ယခင္ကြန္ဂရီးေဂးရွင္းနယ္လ္ အသင္းေတာ္ေရဖ်န္းဂိုဏ္မွ ႏႈတ္ထြက္၍ ဆရာဝဒ္လက္တြင္ ႏွစ္ျခင္းမဂၤလာကို ခံယူခဲ့ၾကေလသည္။ အေမရိကန္သာသနာျပဳလုပ္ငန္းကို ၾကိဳးပမ္းထမ္းေဆာင္ရန္ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဝင္ေရာက္လာသူပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံသို႕ လာေရာက္္ရန္ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ မရွိခဲ့ပါ။ အိႏိၵယႏိုင္ငံသို႕ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳရန္သြားရန္ ထိုအခ်ိန္တြင္ အဂၤလန္ႏိုင္ငံႏွင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတို႕သည္ မသင့္မတင့္ ၾကသျဖင့္ အိႏိၵယႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနသည့္ ျဗိတိသွ်အစိုးရ၏ႏွင့္ထုတ္ျခင္းကို ခံရမႈေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရန္ကုန္ျမိဳ႕သို႕ ေဂ်ာ္ဂ်ီယားနားသေဘၤာျဖင့္ ၁၈၁၃ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ (၁၃) ရက္ေန႔တြင္ ေရာက္ရွိလာၾကသည္။
သူတို႕သည္ ေရာက္လာလွ်င္ ေရာက္လာၾကခ်င္းခရစ္ယာန္သာသနာျပဳလုပ္ငန္း ျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ျမင္ေရးသည္ ျမန္မာစကားကို နားလည္မႈ၊ ျမန္မာစာကို တတ္ကၽြမ္းမႈအေပၚ အထူးတည္ေနေၾကာင္း သိရွိၾကသည္။ ထိုေၾကာင့္သူတို႕ႏွစ္ဦးစလံုးသည္ ျမန္မာစကား၊ ျမန္မာစာေပတို႕ကို အထူးၾကိဳးစားေလ့လာၾကသည္။ မွတ္တမ္းမ်ားအရ ဆရာယုဒသန္သည္ စကားကြားျခားမႈ အခက္အခဲမ်ားၾကားမွ မနက္တိုင္း အိမ္မွထြက္၍ ျမိဳ႕ဘက္သို႕ ေရာက္ေသာအခါ ေတြ႕ရာရာကို လက္ညိွဳးထိုးလ်က္ ျမန္မာတို႕ အားေမးျမန္းမွတ္ သား ေလ
သည္။ ျမန္မာစကားကို အေတာ္တတ္လာေသာ အခါ သူသည္ အဂၤလိပ္စကားကို လံုးဝနီးပါးမွ် စြန္႕၍ ျမန္မာစကားေျပာကာ ျမန္မာကဲ့သို႕ေတြးႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားေတာ့သည္။
ျမန္မာတို႕အၾကားတြင္ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳဖို႕ရန္ ျမန္မာတို႕၏ အယူဝါဒ၊ ဓေလ့တို႕ ကို လည္းနားလည္ရေပဦးမည္။ တရားေတာ္ကို ႏႈတ္ျဖင့္မေျပာ၊ စာႏွင့္မေဟာႏိုင္မီ ဆရာယုဒသန္သည္ ျမန္မာစာကို ဆရာဦးေအာင္မင္းႏွင့္ ဦးစြာၾကိဳးစားသင္ယူခဲ့သည္။ ထို႕ေနာက္ အျခားက်မ္းဂန္တတ္ ဆရာမ်ားႏွင့္ ျမန္မာစာအမ်ိဳးမ်ဳးိတို႕ကို ဆက္လက္ဖတ္ရုံမက ပါဠိဘာသာကို လည္းပရမတ္ဆရာၾကီးပညာရွိ ဦးေရႊငံုမွစ၍ မင္းဝျမိဳ႕ေတာ္ရဟန္းလူထြက္ ပိဋိကတ္ သံုးပံုကို အာဂံုေဆာင္ တတ္ေျမာက္ေသာ ျမန္မာပ႑ိတို႔ႏွင့္ သင္ၾကားတတ ္ေျမာက္ ေလသည္္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဆရာယုဒသန္သည္ ဘာသာေရးစာေပမ်ားကို ေလ့လာဆည္းပူးရာ၌္ ျမန္မာစကားကဲ့သို႕ ျဖစ္ေနေသာ ပါဠိ၊သကၠတ စကားလံုးေပါင္း၊ ေလးေထာင္ခန္႕မွ်ကိုလည္း စုေဆာင္းမိေလသည္။ ထိုအခါသူသည္ ထိုစကားလံုးစတင္ျပဳစုေလသည္။
ထိုအဘိဓာန္တြင္ပါေသာ ျမန္မာစကားလုံးမ်ားကို တစ္ဖန္ အကၡရာစဥ္ကာ အဂၤလိပ္အနက္ေပး၍ မထမ ျမန္မာ-အဂၤလိပ္အဘိဓာန္ငယ္ကို ဆက္လက္ျပဳစုျပန္သည္။ ဤသို႔အပူတျပင္းၾကိဳးစားခိုက္တြင္ မ်က္စိေရာဂါႏွင့္ ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာမ်ား စြဲကပ္လာသျဖင့္ အေတာ္စိတ္ဆင္းရဲခဲ့ရသည္။
၁၈၁၆ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ဘဂၤလားျပည္၊ ဆရမ္ပူသာသနာျပဳ ေကာလိပ္မွ ပံုႏွိပ္စက္တစ္လံုးႏွင့္ျမန္မာစကားလံုးမ်ားကို ေမတာၱလက္ေဆာင္ ေပးပို႕လိုက္ေသာ ေၾကာင့္ ဆရာယုဒသန္သည္ အလြန္အားတက္ကာ က်မ္းစာေတာ္ျမတ္ကို ျမန္မာဘာသာသို႕ ဆက္လက္ျပန္ဆိုေလသည္။ ပံုႏွိပ္စက္ႏွင့္အတူ ပံုႏွိပ္အတတ္ကို တတ္ကၽြမ္းသူခရစယာန္ သာသနာျပဳဆရာ ေဂ်ာ့အိပ္ခ်္ေဟာက္စ္သည္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕သို႕ ေရာက္ရွိလာသည္။
၁၈၁၆ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ (၁၃) ရက္ေန႔တြင္ အစအဆံုး စာ(၃)ေစာင္တြဲ၊ ေအာက္တိုဘာလ (၁၅)ရက္တြင္ ဓမၼအေမးအေျဖစာ(ေဝစာ)၊ ေရႊခ်ိန္ခြင္ေဝစာ၊ ၁၈၁၇ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ (၁၂)ရက္ေန႔တြင္ က်မ္းစာ ၊ ၁၈၃၄ခုႏွစ္ မတ္လ (၃၁) ရက္တြင္ က်မ္းေဟာင္း၊ ၁၈၃၇ခုႏွစ္ ၊ ႏိုဝင္ဘာလ (၁၈)ရက္တြင္ သမၼာက်မ္းခ်ဳပ္ႏွင့္ ဓမၼဆရာတို႕ လက္စြဲက်မ္း ၊ အဂၤလိပ္ -ျမန္မာအဘိဓာန္၊ ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ အဘိဓာန္အျပင္ ပါဠိအဘိဓာန္ကိုလည္း ၾကိဳးစားေရးသားခဲ့ေသးသည္။ ေလာကပညာက်မ္းမ်ားျဖစ္သည့္ ပထဝီကရဏက်မ္း၊ နကၡတ္တာရာက်မ္းမ်ားကိုလည္း ေရးသားျပဳစုခဲ့ေသးသည္။
သူသည္ တရားေဟာႏိုင္ေလာက္ေအာင္စကားတတ္ျပီဟုယူဆေသာေၾကာင့္ တရားေဟာခ်င္စိတ္ေပါက္လာေလသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ သူသည္ ျမန္မာတို႕တရားေလရွိေသာ စရပ္မ်ားကို သြားကာ ဓမၼကထိကမ်ားေဟာေျပာသည္တို႕ကို ျမန္မာမ်ားႏွင့္အတူ နာယူ၍ အတုယူေလေတာ့သည္။ ထို႕ေနာက္ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳ အိမ္ၾကီးႏွင့္မလွမ္းမကမ္း လူသြားလူလာမ်ားေသာ လမ္းတြင္ စရပ္တစ္ေဆာင္ေဆာက္လုပ္ေလသည္။ စရပ္မ်က္ႏွာစာခန္းကို ဝါးဓနိတို႕ျဖင့္ ေဆာက္လုပ္၍ အကာအရံမရွိဘဲ ဟင္းလင္းထားသည္။ ထိုအေဆာင္တြင္ ဆရာယုဒသန္သည္ ထိုင္၍ ခရီးသြားသူမ်ားကို တရားလာနာရန္ ဖိတ္ေခၚေလ့ရွိေလသည္။ အလယ္ခန္းကို သစ္သားႏွင့္ ျပင္၍ နံရံကို ေဆးျဖဴသုတ္ထားသည္။ အခန္းတြင္း၌ ဘုရားရွိခိုးၾကသည္။ ကေလးသူငယ္မ်ားကို သစ္သား သင္ပုန္းၾကီးမ်ားခင္း၍ စာသင္ေပးေလ့ရွိေလသည္။ ထိုစရပ္ၾကီးတြင္ ဆရာယုဒသန္သည္ တရားစ၍ ေဟာေတာ့ သည္။ က်မ္းစာမ်ားသည္ ဆက္လက္ေရးသားျပန္ဆိုကာ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝသည္။
ဘၾကီးေတာ္ဘုရားလက္ထက္သို႕ ေရာက္ေသာအခါ ဆရာယုဒသန္သည္ အင္းဝေရႊျပည္ေတာ္ၾကီးဆီသို႕ေရာက္ရွိခဲ့ျပီး ေနျပည္ေတာ္ရွိ မင္းညီမင္းသား၊ မွဴးၾကီး မတ္ၾကီး၊ ျမန္မာပညာရွိၾကီးမ်ားႏွင့္ ဘာသာေရးစာေပမ်ားကို ေဆြးေႏြးခြင့္ ရခဲ့ေလသည္။ တိုအေတာအတြင္း အဂၤလိပ္ႏွင့္ ျမန္မာတို႕ စစ္ျဖစ္ရာ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၈)ရက္ေန႕တြင္ ဆရာယုဒသန္ႏွင့္ တကြ ႏိုင္ငံျခားသား မ်က္ႏွာျဖဴအခ်ဳိ႕ အဖမ္းခံရေလသည္။ ဆရာယုဒသန္သည္ ဦးစြာအင္းဝျမိဳ႕လက္မရြံ႕ေထာင္တြင္ (၁၁)လ ၊ထိုေနာက္ အင္းဝျမိဳ႕ လက္မရြံ႕ေထာင္ႏွင့္ (၁၀)မိုင္ခန္႔ ကြာေဝးေသာေအာင္ပင္လယ္ေထာင္တြင္ (၆)လစုစုေပါင္း (၁)ႏွစ္ႏွင့္ (၅)လ ခန္႕အခ်ဳပ္ခံရသည္။ ရႏ ၱပိုစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုခ်ိန္ ၁၈၂၅ ခုႏွစ္ ေမလတြင္ ျမန္မာအစိုးရဘက္မွ စာေတာ္ျပန္၊ စကားေတာ္ျပန္အျဖစ္ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ရန္ လြတ္ျမာက္လာခဲသည္။ မလြန္ မင္းလွျမိဳ႕၌(၂)လမွ် ၾကာခဲ့၏။ ထို႕ေနာက္ အင္းဝသို႕ေရာက္ျပန္လွ်င္ ေျမာက္ထားဝယ္ဗိုလ္ ေမာင္ေရႊလူ၏ ေက်းဇူးေၾကာင့္ အခ်ဳပ္အတြင္းသို႕ ျပန္မဝင္ရေတာ့ဘဲ ေမာင္ေရႊလူထံ၌ပင္ (၂)လ ေနရသည္။ စကားျပန္ ၊စာေတာ္ျပန္အျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ရေသာ (၂)လႏွင့္ ေမာင္ေရႊလူအိမ္၌ အက်ယ္ခ်ဳပ္ (၂)လ ေပါင္းထည္းေသာ္ စုစုေပါင္း (၂၁)လမွ် ၾကာခဲ့ေလသည္။
စစ္ေျပျငိမ္းရန္ ရႏ ၱပိုစာခ်ဳပ္ကို ၁၈၂၆ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖၚဝါရီလ (၂၄)ရက္ေန႔တြင္ အဂၤလိပ္ႏွင့္ ျမန္မာဝန္ရွင္ေတာ္မင္းၾကီးတ္ို႕က သေဘာတူလက္မွတ္ထိုးၾကသည့္ေနာက္ မတ္လ (၆)ရက္ေန႔တြင္ ဆရာ၊မမႏွင့္ သမီးငယ္ မရီယာတို႕သည္ ရႏ ၱပိုရပ္ အဂၤလိပ္မင္းစစ္တပ္မွ ရန္ကုန္ျမိဳ႕သို႕ ျပန္ခဲ့ၾကျပီး ၁၈၂၆ ခုႏွစ္ ၊ ဇူလိုက္လ (၂)ရက္ေန႕မွစ၍ က်ိဳကၡမီျမိဳ႕၌ ခရစ္ယာန္သာသနာေရးကိစၥတုိ႕ကို ေဆာင္ရြက္ၾကေလသည္။ ဆရာယုဒသန္ကို အဂၤလိပ္မင္းတို႕က တစ္ႏွစ္လွ်င္ ေငြတစ္ေသာင္းေက်ာ္ေပး၍ စကားျပန္ေတာ္ရာထူး ခ်ီးျမင့္လိုေသာ္လည္း သူက ျငင္းပယ္လိုက္ေလသည္။
ဆရာယုဒသန္ အင္းဝသို႕ သြားေနခိုက္ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ (၂၄)ရက္ေန႕တြင္ မမယုဒသန္ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဇနီးသည္အား က်ိဳကၡမီျမိဳ႕တြင္ပင္ ဂူသခ်ဳင္းႏွင့္ထားခဲ့၍ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႕သို႕ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ေလသည္။ ထိုသို႕ အင္းဝ၊ က်ဳိကၡမီ၊ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႕တို႕တြင္ေနထိုက္လ်က္ မိမိ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖစ္ေသာ ခရစ္ယာန္သာသနာဖြံ႕ျဖိဳးေရး၊ အဘိဓာန္ျပဳစုေရးႏွင့္ က်မ္းစာဘာသာျပန္ဆိုေရးတို႕ကို မနားမ ေန ၾကိဳးစားလုပ္ေဆာင္လ်က္ပင္ရွိပါသည္။
သို႕ႏွင့္၁၈၃၄ ခုႏွစ္၊ဧျပီလ (၁၀)ရက္ေန႕တြင္ မုဆိုးမတစ္ဦးျဖစ္သူ မစၥစ္ဘို႕ဒ္မင္းႏွင့္ လက္ဆက္ျပန္သည္။ ၁၈၄၅ခုႏွစ္သူေရာ ဇနီးသည္ပါ ေနထုိင္မေကာင္းၾကလြန္းသျဖင့္ ေဆးဝါးကုသရန္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသို႕ ျပန္လာၾကသည္။ သို႕ရာတြင္ ဇနီးသည္မွာ လမ္းခုလတ္ စိန္႕ဟယ္လင္နာတြင္ပင္ ဘုန္းေတာ္ဝင္စားခဲ့ ရွာသည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံသို႕ေရက္၍ က်န္းမာလာေသာ အခါ ဆရာယုဒသန္သည္ မိမိ၏ မျပီးျပတ္ေသးေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္လိုေသာေၾကာင့္ ၁၈၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕သို႕ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာသည္။ ရန္ကုန္မွ တစ္ဖန္ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႕သို႕ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္ျပန္ေလသည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွ ျပန္မလာမီ ၁၈၄၆ခုနွစ၊ ဇြန္လ (၂)ရက္ေန႕တြင္ မမအဲမလီႏွင့္ တတိယအၾကိမ္ အိမ္ေထာင္ထူသည္။ ၁၈၅၀ခုႏွစ္အတြင္း အျပင္းအထန္ မမာမက်န္းျဖစ္လာရျပန္ကာ သေဘၤာျဖင့္ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႕မွ ထြက္ခြာလာခဲ့သည္။ သို႕ရာတြင္ သူ၏ဇနီးနည္းတူပင္ ေနရင္းရပ္ထံသို႕ျပန္၍ မေရာက္ရရွာဘဲ ဧျပီလ (၁၂)ရက္ေန႕၌ သေဘၤာေပၚ၌ပင္ ဘုန္းေတာ္ဝင္စားခဲ့သျဖင့္ ေရခ် သျဂိဳဟ္လိုက္ၾကရသည္။
မမအဲမလီႏွင့္ ကေလးမ်ားသည္ ၁၈၅၁ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ (၁၃)ရက္ေန႕တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသို႕ ျပန္သြားၾကသည္။ ၁၈၅၄ခုႏွစ္ ၊ ဇြန္လ (၁)ရက္ေန႕တြင္ မမသည္ ေခၚေတာ္မူျခင္း ခံခဲ့ရေလသည္။
သိကၡာေတာ္ရဆရာဦးကိုိကုိ
ေမတၱာတမန္မဂၢဇင္း၊ အတြဲ(၄၅)၊ အမွတ္(၁)၊ ၂၀၀၇ ဇူလုိင္လထုတ္၊ Rev: ဦးကုိကုိေရးသားေသာ အတၳဳပၸတၱိကုိ ျပန္လည္ေဖာ္ျပပါသည္။
